Introductie
Als gemeente Waalre willen we een uniek dorps en groen gebied zijn in de regio, waar het goed wonen, werken en recreëren is. Een plaats waar inwoners en bezoekers het prettig vinden om te verblijven. Het vormt voor ons de uitdaging om te zorgen voor een evenwichtige balans tussen behoud en versterking van de waarden èn een zo optimaal mogelijke gebruiks- en belevingswaarde van dat landschap.
Kaders op het gebied van landschap voor en van de gemeente Waalre
De kaders voor het beleid rondom de aspecten natuur, water, cultuurhistorie en landschap(sbeleving), zijn verankerd in diverse lokale en regionale nota's. Op lokaal niveau betreft dat onder andere het Landschapsplan De Groene Mantel, Gebiedsvisie Waalre Noord, Gebiedsvisie Waalre West, het Gemeentelijk Reconstructieplan en de Welstandsnota. Op regionaal niveau is dat bijvoorbeeld de Structuurvisie voor het SRE. Deze documenten liggen ten grondslag aan onze structuurvisie, op onderdelen geven we een nuancering. Wanneer het een herziening van eerder vastgelegde uitgangspunten en keuzen betreft geven we dat expliciet aan in deze structuurvisie. De structuurvisie omvat de hoofdlijnen, voor een nadere onderbouwing en toelichting verwijzen we graag naar de betreffende documenten welke via deze digitale structuurvisie toegankelijk zijn.
Situatie, feiten en beoordeling door de samenleving
Het dorpse karakter is een groot goed, zo dichtbij het grootstedelijke Eindhoven. De kern Waalre heeft zowel een ruimtelijk dorps karakter als een dorps gemeenschapsgevoel. Aalst heeft een veel beperkter ruimtelijk dorps karakter, maar zeer zeker een dorps gemeenschapsgevoel.
Ons grondgebied ligt in het gebied Boven-Dommel en omvat de kernen Aalst en Waalre en een aantal wijken en buurtschappen, namelijk Loon, Heikant, Timmereind, Achtereind, Ekenrooi, De Heuvel, en de Voldijn. De totale oppervlakte van de gemeente beslaat ongeveer 2.219 hectare en er wonen circa 17.000 inwoners.
De A2 en Eindhoven begrenzen Waalre aan de noordzijde. Aan de westzijde kronkelt de Dommel van Belgie naar Den Bosch, terwijl aan het oosten een groot uitgestrekt bos- en heidegebied ligt: de Groote Heide en het Leenderbos. Aan de zuidzijde grenst Waalre aan de gemeente Valkenswaard waarmee zij verbonden is via de N69. Langs de dorpen Aalst en Waalre lopen de beken De Dommel en De Tongelreep. Het buitengebied wordt gekenmerkt door een karakteristieke, kleinschalige (maar versnipperde) verkaveling, in veelal de hoevestructuur. In onze gemeente zijn veel cultuurhistorische waarden aanwezig, zo laat de catalogus met inventarisatie zien. De gemeente Waalre is een onderdeel van de poort tussen Eindhoven en de Dommelvallei. Veel mensen wonen in Waalre en werken in een van de omliggende gemeenten.
Voor de kaarten en een uitgebreide analyse conform de lagenbenadering van de gemeente Waalre, verwijzen we graag naar het analysedeel van de structuurvisie, welke in de bijlagen opgenomen is:
- klik hier voor de beschrijving van de onderste laag (bijlage 29.29.4)
- klik hier voor de beschrijving van de middelste laag (bijlage 29.29.5)
- klik hier voor de beschrijving van de bovenste laag (bijlage 29.29.6)
Beoordeling aspecten natuur, water, cultuurhistorie en landschapsbeleving samenleving
Juist door de vele (zichtbare) waarden op het gebied van natuur, water en cultuurhistorie wordt de gemeente Waalre zo gewaardeerd als woon-, recreatie- en ondernemingsgebied. Toch komt uit diverse gesprekken naar voren dat men het gevoel heeft dat hier te onzorgvuldig mee omgesprongen wordt: dat er in het verleden waardevolle gebouwen en (open) plekken (her)ontwikkeld zijn, welke beter behouden hadden kunnen worden. Vanuit de samenleving wordt een drieledige oproep gedaan:
- Behoud de kwaliteiten die er zijn, versterk die waar mogelijk;
- Sluit met ontwikkelingen op die kwaliteiten aan;
- Promoot die kwaliteiten en waarden.
 |
 |
Trends en ontwikkelingen op het gebied van landschap
Als bestuur merken we dat er veel vragen en ideeën zijn vanuit de samenleving (of andere overheden) welke leiden tot een beslag op de ruimte. De ruimte is schaars, het is van het grootste belang om zorgvuldig met al deze vragen om te gaan. We zien gelukkig ook een toenemende maatschappelijke bewustwording van de noodzaak tot duurzaamheid en een waardering van waarden. Dit uit zich bijvoorbeeld ook in een toenemende interesse voor extensieve, routegerelateerde recreatie zoals fietsen, wandelen en paardrijden.
Vanuit de duurzaamheidsnoodzaak worden de milieueisen strenger, waardoor ontwikkelingen mogelijk steeds moeilijker van de grond komen. Als gemeente moeten we hier waakzaam voor zijn.
Specifiek voor het buitengebied geldt dat er sprake is van een grote dynamiek, welke naar de toekomst toe verder door zal zetten. Enerzijds is er de schaalvergroting in de agrarische sector en anderzijds neemt het aantal niet-agrarische functies in het buitengebied toe: van wonen tot recreatie, zorg en bedrijvigheid. Er is sprake van het ontstaan van multifunctionele (agrarische) bedrijven, waarbij naast het agrarische bedrijf ook nevenactiviteiten uitgevoerd worden om duurzaam in levensonderhoud te kunnen voorzien. Het zoveel mogelijk accommoderen van deze dynamiek kan op gespannen voet (komen te) staan met het streven om de landschappelijke kwaliteiten te behouden.
 |
 |
Hoofdopgave en rode draad toekomstvisie voor het thema landschap
In het algemeen hebben een goede landschappelijke inpassing en ruimtelijke kwaliteit hoge prioriteit. Rode ontwikkelingen mogen niet leiden tot een aantasting daarvan, maar moeten waar mogelijk juist bijdragen aan een verbetering van die ruimtelijke kwaliteit. Dit moet gebiedsgericht uitgewerkt worden: daar waar de waarde beperkt(er) is, is er meer ruimte voor rode dynamiek dan waar sprake is van hoge waarden en kwetsbaarheid daarvan. In deze structuurvisie zijn in het onderdeel `basisverantwoordelijkheid ruimtelijke kwaliteit` gebiedsgericht op hoofdlijnen de functionele en ruimtelijke waarden en kansen benoemd. Bij het onderdeel `ambitie ruimtelijke kwaliteit` zijn gebiedsgericht de bandbreedte aan ontwikkelingsmogelijkheden beschreven. De volgende hoofdlijnen vormen de basis:
- Waalre kenmerkt zich door een groene leefomgeving, deze dient behouden te blijven;
- dit betekent compact bouwen en zuinig ruimtegebruik;
- als uitgangspunt voor iedere ontwikkeling geldt dat deze aan moet sluiten op de Waalrese kenmerken: authentiek, dynamisch en exclusief.
 |