9.3   Bijlage 3: Gegevens en beleidskeuzen per wijk
 

Algemene Typering
Als de vijf wijken van Brunssum op basis van een aantal sociaal-economische en woningmarkt-indicatoren met elkaar worden vergeleken, dan blijken er duidelijk verschillen te bestaan tussen de wijken. Maar ook binnen de wijken, dus tussen de buurten zijn nadrukkelijke verschillen zichtbaar. Alleen tussen de wijken Brunssum Noord en Brunssum Oost zijn grote overeenkomsten.
 
Typering Brunssum West
Brunssum West scoort op alle sociaal-economische en woningmarktindicatoren, afgezet tegenover de Brunssumse gemiddeldes, bovengemiddeld. Binnen Brunssum West, wijkt een buurt af van dit beeld, namelijk Treebeek-Zuid. In die buurt is het inkomen relatief gering en zijn er relatief veel AWB/WWB- en AO-uitkeringen. Bovendien is de WOZ-waarde  en het aandeel koopwoningen in deze buurt relatief gering. Een echte positieve uitschieter binnen Brunssum West, namelijk de buurt Amstenraderveld. Voor slecht één indicator geldt dat deze buurt niet tot de 10 beste, maar tot de 10 slechtste buurten van Brunssum behoort. Er zijn namelijk in Amstenraderveld, evenals in Treebeek-Noord, relatief veel inactieven. In beide buurten komt dat echter grotendeels doordat er relatief veel jongeren wonen ofwel jonge gezinnen. Het aantal uitkeringen is namelijk relatief gering in deze buurten.

De keuze voor Brunssum West is als volgt te formuleren:
- Portieketagewoningen slopen en vervangen door grondgebonden (Treebeekplein).
- Aantrekken van jonge gezinnen uit de mijnwijk naar nieuwe grondgebonden woningen in centrumplan Treebeek.
- Ook aandeel gestapelde bouw nabij voorzieningen voor ouderen toevoegen.
- Kleine woningen in mijnwijk geschikt maken voor starters en een deel vergroten voor gezinnen door samenvoegen.
- Door samenvoeging van woningen wordt ook mix in prijsklassen bereikt; samengevoegde woningen in hogere huurklasse of liefst in koopsector.
- Amstenraderveld II: duurdere vrijstaande woningen met zorgvoorzieningen in lage dichtheid, waardoor doorstroming op gang komt uit bijv. Op de Vos (gemiddelde koopwoningen).
- Masterplan Treebeek: nieuwbouwlocaties buiten centrumplan: onderzoeken of andere niet-woonfunctie mogelijk is, dan wel realisering op langere termijn.

Typering Brunssum  Noord
Brunssum Noord scoort het slechtste van alle wijken als wordt gekeken naar de inkomensverdeling. Alleen Brunssum Oost scoort slechter. Het inkomen per inwoner en inkomensontvanger is lager dan het gemeentelijk gemiddelde en er zijn relatief veel lage en relatief weinig hoge inkomens. Afgezet tegen het gemeentelijk gemiddelde vormen de buurten Rozengaard, De Streek, Lemmender en Heufke negatieve uitschieters binnen Brunssum(-Noord) en de buurten Klingbemden en De Kling positieve uitschieters.
Als wordt ingezoomd op de zogenaamde niet-actieven binnen de wijk en dan vooral naar AWB/WWB-, AO- en WW-uitkeringen, dan scoort Brunssum Noord ook relatief slecht, zelfs slechter dan Brunssum Oost. Alleen het aantal pensioenontvangers is relatief gering, maar dat komt deels doordat er relatief veel pensioengerechtigden in Brunssum Centrum wonen. Wederom vormen de buurten Rozengaard, Lemmender en Heufke negatieve uitschieters binnen Brunssum(-Noord), terwijl de buurt Klingbemden een positieve uitschieter vormt. Op het gebied van WW-uitkeringen behoren zelfs zes buurten in Brunssum Noord tot de 10 slechts scorende buurten van Brunssum.
Ook wonen er in relatief veel allochtonen in Brunssum Noord. Van de 10 buurten in Brunssum met procentueel de meeste allochtonen, liggen er zeven in Brunssum Noord. Bovendien wonen er relatief weinig jongeren (< 15 jaar) in Brunssum Noord.
Op woningmarktgebied scoort Brunssum Noord ook het slechtste van de vijf Brunssumse wijken. Er zijn relatief weinig koopwoningen, relatief veel goedkope huurwoningen, de WOZ-waarde van de woningen is relatief laag en de kwaliteit van de woningen en woonomgeving wordt door de inwoners relatief slecht beoordeeld.

De uitgangspunten voor Brunssum noord zijn:
- Hoogbouwflats deels transformeren naar lagere gestapelde bouw (à la Noorderkroon) of naar grondgebonden woningen of door interne verbouwing (meer stijgpunten, kortere galerijen)
- Kleine woningen in mijnwijk (Heufke, Rozengaard) geschikt maken voor starters (goedkope huur/koopwoningen) en een deel vergroten voor gezinnen (gemiddelde koopwoningen) door samenvoegen.
- Door samenvoeging van woningen wordt ook mix in prijsklassen bereikt; samengevoegde woningen in hogere huurklasse of liefst in koopsector.
- Toevoegen van duurdere koopwoningen aan de rand in het groen, waardoor doorstroming op gang komt.
- Portieketagewoningen: twee opties;
1. Grotendeels slopen; afhankelijk van locatie bezien of sloop zonder nieuwbouw aantrekkelijk is. Denk aan inpassing/ voortzetting groenstructuren, nieuwe bedrijfslocaties voor kleine (niet hinderlijke) bedrijfjes cq bedrijfsverzamelgebouwen, nieuwbouw of verbouw voor andere niet-woonfuncties.
- 2.  Beperkt behouden/opknappen voor starters/jongeren, afhankelijk van ligging.
- Klingbemden en de Kling: geen actie, aantrekkelijk houden voor gezinnen.

Typering Brunssum Oost
Brunssum Oost scoort het slechtste van alle wijken als wordt gekeken naar de inkomensverdeling.  Het inkomen per inwoner en inkomensontvanger is lager dan het gemeentelijk gemiddelde en er zijn relatief veel lage en relatief weinig hoge inkomens. Afgezet tegen het gemeentelijk gemiddelde vormen de buurten Egge, Schuttersveld, Kleikoelen en in mindere mate Op gen Hoes negatieve uitschieters binnen Brunssum(-Oost), terwijl positieve uitschieters ontbreken.
Als wordt ingezoomd op de zogenaamde niet-actieven binnen de wijk en dan vooral naar AWB/WWB-, AO- en WW-uitkeringen dan scoort Brunssum Oost ook relatief slecht, zij het net iets minder slecht dan Brunssum Noord, met als negatieve uitschieter Schuttersveld.
Evenals in Brunssum Noord wonen ook in Brunssum Oost relatief veel allochtonen. Dit komt echter door het relatief hoge percentage allochtonen in Egge, want in de meeste andere buurten wonen juist relatief weinig allochtonen. Qua leeftijdsopbouw scoort Brunssum Oost redelijk gemiddeld. Alleen de buurt Op Gen Hoes valt op, doordat er relatief veel jongeren wonen en ook de potentiële beroepsbevolking relatief omvangrijk is.
Op woningmarktgebied scoort Brunssum Oost matig. Het aandeel koopwoningen en de WOZ-waarde van de woningen is relatief gering en hoewel de waardering voor de kwaliteit van de woningen bovengemiddeld is, vormt de kwaliteit van de woonomgeving evenals in Brunssum Noord een belangrijk aandachtspunt.

De uitgangspunten voor Brunssum Oost zijn:
- Concentratie van lage inkomens doorbreken door  samenvoeging van kleine woningen in mijnwijken (Schuttersveld, Oude Egge); deze grotere woningen in gemiddelde koopprijs.
- Portieketagewoningen: twee opties;
2. Grotendeels slopen; afhankelijk van locatie bezien of sloop zonder nieuwbouw aantrekkelijk is. Denk aan inpassing/ voortzetting groenstructuren, nieuwe bedrijfslocaties voor kleine (niet hinderlijke) bedrijfjes cq bedrijfsverzamelgebouwen, nieuwbouw of verbouw voor andere niet-woonfuncties.
- 2.  Beperkt behouden/opknappen voor starters/jongeren, afhankelijk van ligging.
- Op Gen Hoes behouden voor starters en jonge gezinnen in goedkope huur/koop.
- Kleikoelen deels slopen en terugbrengen naar groene corridor (verbindingszone Brunssummerheide en Schutterspark.
- Oeloven: aantrekkelijk houden voor gezinnen.
- Atriumlocatie: zorgwoningen gekoppeld aan verpleegvoorzieningen in duudere prijsklasse om doorstroming te bevorderen, in lage dichtheid. Of recreatiewoningen nabij Schutterspark.

Typering Brunssum Zuid
Brunssum Zuid is de meest ‘doorsnee’ wijk van Brunssum als wordt gekeken naar de sociaal-economische en woningmarktindicatoren. Positieve en negatieve uitschieters zijn beperkt, zeker als naar het inkomen wordt gekeken. Dit betekent echter niet dat er geen aandachtspunten zijn in deze wijk. De waardering voor de woonomgeving is goed, maar de waardering voor de woningen is matig. Dit laatste komt doordat de woningen, door de huidige inwoners, als krap worden ervaren. Op andere terreinen scoren de woningen veelal gemiddeld of zelfs bovengemiddeld. De oplossingen moeten dan ook waarschijnlijk meer worden gezocht in de bevordering van de doorstroming binnen de wijk, dan door grootschalige transformatie van het huidige woningaanbod.

De pijlers voor Brunssum Zuid op het gebied van wonen zijn:
- Langeberg: vergroten van woningen door samenvoeging; duurdere huur of koop.
- De Struiken; aantrekkelijk houden voor jonge gezinnen.
- Deels woningen aanpassen aan zorgbehoefte en daardoor doorstroming bevorderen.
- Vondelstraat: aantrekkelijk houden voor hogere inkomens.

Brunssum Centrum

Brunssum Centrum scoort op vrijwel alle sociaal-economische en woningmarktindicatoren bovengemiddeld. Doordat er relatief veel ouderen in deze wijk wonen, is uiteraard ook het aantal pensioenontvangers relatief groot. Binnen deze wijk bestaan er echter duidelijk verschillen tussen de buurten. Met name de buurt Hemelder scoort bijzonder goed. Als gekeken wordt naar het inkomen, dan behoren vier van de buurten tot de 10 best scorende buurten van Brunssum, namelijk Op de Vaard, Koutenveld, Achter de Put en Hemelder. De buurt Kerkeveld daarentegen scoort juist relatief slecht als wordt gekeken naar het gemiddelde inkomen en het aandeel lage inkomens.

De keuze voor wonen in het centrum betreft:
- accent op huisvesting senioren met bijbehorende voorzieningen, maar ook woningen voor starters/jongeren om levendigheid in centrumvoorzieningen te behouden.
- Minder accent op gezinnen met kinderen. Deze zullen wel buiten winkelgebied (’t Ei) een plek kunnen krijgen.
- Mix in prijsklassen: voor aantrekken starters/jongeren vooral goedkope koopwoningen toevoegen  en gemiddelde/goedkope  huurwoningen.
- Portieketagewoningen: twee opties;
1. Grotendeels slopen; afhankelijk van locatie bezien of sloop zonder nieuwbouw aantrekkelijk is. Denk aan inpassing/ voortzetting groenstructuren, nieuwe bedrijfslocaties voor kleine (niet hinderlijke) bedrijfjes cq bedrijfsverzamelgebouwen, nieuwbouw of verbouw voor andere niet-woonfuncties.
2.  Beperkt behouden/opknappen voor starters/jongeren, afhankelijk van ligging.
- Masterplan Centrum per locatie bezien of verdunning mogelijk is, dan wel realisering op langere termijn.

Algemene hoofdkeuze
In het algemeen kan gesteld worden dat de portiek-etage flats op den duur worden vervangen door meer courante woningen. Voor de Beschermde Dorpsgezichten geldt in het algemeen dat verruiming van de woningen tot de mogelijkheden behoort met behoud van de cultuurhistorische waarden.

Klik hier voor een overzicht van deze woongebieden.