De gemeentelijke beleidsdoelstellingen vragen om substantiële financiële inspanningen. Deels zullen deze financiële inspanningen samengaan met opbrengsten via de grondexploitatie (Ontwikkelingsprojecten). Voor een nieuw woongebied moeten kosten worden gemaakt (verwerving, bouwrijpmaken, aanleg van wegen, groen e.d.), maar daar staan ook opbrengsten tegenover (de verkoop van kavels). Bij andere projecten is alleen sprake van kosten, bijvoorbeeld bij de realisatie van de buitenring (Investeringsprojecten). Investeringsprojecten kunnen noodzakelijk zijn om ontwikkelingsprojecten mogelijk te maken. In die situatie kan een deel van de kosten van een investeringsproject op basis van de Grexwet worden verhaald op dat ontwikkelingsproject (Kostenverhaal).

Voor de totale financiering van het beleid dat de gemeente in deze structuurvisie heeft vastgelegd kunnen in beginsel de volgende mogelijkheden worden ingezet:

• financiering via een gemeentelijke grond- en/of gebouwenexploitatie
• financiering door het aangaan van een PPS (publiek private samenwerking)
• financiering via kostenverhaal op derden die door een ontwikkeling nieuwe bouwrechten verwerven
• extra financiële bijdragen van derden op basis van een anterieure overeenkomst
• subsidies en bijdragen van andere overheden en semi-overheden
• vanuit de algemene middelen via de gemeentebegroting

Ontwikkelingen en investeringen

De gemeente Brunssum streeft voor de volgende projecten naar een maximale financiële regie door middel van een gemeentelijke grondexploitatie of door middel van een PPS:

• De ruimtelijke ontwikkelingen in het centrum van Brunssum, zoals benoemd in het Centrumplan
• De ruimtelijke ontwikkelingen in het centrum van Treebeek
• De ontwikkeling van de Deltalocatie
• Gedeeltelijk, de herontwikkeling van het Atriumterrein
• De ontwikkeling van de buurtaccommodaties en onderwijsaccommodaties

De gemeente streeft naar een actieve financiële participatie in de grondexploitatie van:

• De recreatieve en toeristische ontwikkelingen in de Oostflank (inclusief het Schutterspark
• De herstructurering van niet meer courante woningen
• De herstructurering van verouderde bedrijventerreinen

De gemeente voorziet de volgende investeringsprojecten waar geen exploitatieresultaten tegenover staan:

• De realisatie van de Buitenring
• De herstructurering van de Rode Beek
• Het versterken van de groene dooradering van de gemeente
• De ontwikkeling van de groene recreatieve zone op het oude mijnspoortracé

Prioriteit bij gemeentelijke grondexploitatie

De gemeente streeft er naar om, daar waar mogelijk, ontwikkelingen te realiseren via een gemeentelijke grondexploitatie, al dan niet in samenwerking met een of meerdere private partijen. Uiteraard zal ze daarbij zo optimaal mogelijk gebruik maken van de extra financiële middelen die andere overheden en semi-overheden via subsidiemogelijkheden en bijdrageregelingen beschikbaar stellen.

Indien de gemeente niet in staat is een ontwikkeling te realiseren via een (gedeeltelijk) gemeentelijke grondexploitatie zal zij de mogelijkheden van het wettelijk verplicht kostenverhaal maximaal inzetten. Waar mogelijk zal ze daarbovenop via anterieure overeenkomsten extra financiële bijdragen proberen veilig te stellen.

Naast deze vormen van financiering zal de gemeente ook uit haar algemene middelen bijdragen moeten vrijmaken om een aantal door de gemeente als noodzakelijk beschouwde ontwikkelingen ook daadwerkelijk te realiseren. Maar de meest majeure taakstelling waarvoor de gemeente staat, de grote sloopopgave om de woningvoorraad van Brunssum op termijn in omvang en samenstelling, gereed te maken voor de veranderende bevolkingsamenstelling, zal zij nooit zonder structurele bijdragen van de hogere overheden kunnen realiseren en de investeringsbereidheid van de woningcorporaties.

Kostenverhaal

De Grondexploitatiewet verplicht de gemeente alle kosten en investeringen die de gemeente moet maken om planontwikkeling mogelijk te maken te verhalen op derden die door de planontwikkeling nieuwe bouwrechten krijgen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in:

• de gebiedseigen kosten (de kosten die nodig zijn om het gebied bouwrijp te maken, inclusief inrichting en plan- en procedure kosten);
• bovenwijkse voorzieningen (kosten die nodig zijn om het gebied bouwrijp te maken, inclusief inrichting en plan- en procedure kosten, maar die over meerdere plannen kunnen worden verdeeld);
• bovenplanse verevening (verevenen van een negatief planexploitatie van een plan door een bijdrage uit een plan met een positief planexploitatieresultaat);
• bijdrage ruimtelijke ontwikkeling (financiële bijdrage aan ruimtelijke ontwikkelingen elders in de gemeente die een kwalitatieve meerwaarde hebben voor het plan).

De omvang van de te verhalen kosten zal door de gemeente worden onderzocht en mogelijk worden vastgelegd in een Nota Kosten Verhaal Ruimtelijk Beleid Brunssum. In de Wro (Wet ruimtelijke ordening) en het Bro (Besluit ruimtelijke ordening) is exact bepaald welke kostensoorten als gebiedseigenkosten of als bovenwijkse voorziening mogen worden verhaald. Wettelijk verplicht kostenverhaal kan niet worden toegepast voor ontwikkelingen waarvan de bestemmingsplanprocedure nog onder de oude WRO valt. (Limitatieve lijst van bovenwijkse voorzieningen (Bro))

Bovenplanse verevening zal plaatsvinden via fondsvorming. In deze structuurvisie is de aard van de bestedingen vastgelegd die ten laste kunnen komen van deze fondsen. Tevens zijn de ruimtelijke ontwikkelingen geduid waarvoor de gemeente bij een anterieure overeenkomst een bijdrage zal vragen.

Bovenplanse verevening

Het totaal aan ontwikkelprojecten moet er voor zorgen dat Brunssum een goede woon-, werk-, en recreatiegemeente is en blijft. De ontwikkelcondities en programmamogelijkheden daarvoor kunnen per project sterk verschillen. Daardoor zullen sommige projecten een negatief planresultaat hebben, terwijl andere locaties daardoor een (extra) positief resultaat kunnen hebben. De gemeente Brunssum wil, wanneer daarvoor aanleiding is, positieve en negatieve grondexploitatie resultaten tussen plannen met een duidelijk onderlinge relatie met elkaar verevenen. De ontwikkeling van het Masterplan Centrum is hiervan een duidelijk voorbeeld. Een bijdrage ten behoeve van bovenplanse verevening kan alleen worden gevraagd indien sprake is van een positief exploitatieresultaat (uitgaande van een fictieve gemeentelijke grondexploitatie).

De gemeente stelt een onderzoek naar het volgende fonds in:

Fonds bovenplanse verevening sanering woningvoorraad (Herstructureringsopgave)

De gemeente stelt als randvoorwaarde dat voor elke nieuw te ontwikkelen woning minimaal één bestaande woning dient te worden gesloopt. Deze sloop zal niet altijd binnen hetzelfde plan kunnen worden gerealiseerd. Ook zal het niet altijd mogelijk zijn bouw en sloop juridisch direct op projectniveau aan elkaar te koppelen. 

Bijdrage Ruimtelijke ontwikkeling

De gemeente Brunssum wil, op basis van deze structuurvisie, ook investeringen doen die bijdragen aan een algemene verbetering van de woon-, leef-, en werkkwaliteiten van de gemeente. Deze investeringen hebben daarmee een positieve uitwerking op de waarde van bestaand, maar ook op de marktwaarde van nieuw te realiseren onroerend goed. De gemeente vindt het daarom gerechtvaardigd om bij het aangaan van een anterieure overeenkomst inzake de grondexploitatie ook een financiële bijdrage te vragen  ten behoeve van deze gemeentelijke investeringen.

Concreet betreft het de volgende investeringen:

• Het versterken van de groene dooradering van de gemeente
• De ontwikkeling van de groene recreatieve zone op het oude mijnspoortracé

De omvang van deze bijdrage zal nog nader onderzocht en vastgelgd worden in een Nota Kostenverhaal Ruimtelijk Beleid Brunssum.

Subsidies en bijdragen van andere overheden en semi-overheden

Een aantal ontwikkelingen kunnen niet worden gerealiseerd zonder substantiële steun van andere overheden. Concreet betreft het de volgende projecten:

• Realisatie van de Buitenring
• Realisatie van de ontwikkeling van de Oostflank
• Herstel van het beekdal van de Rode Beek
• Realisatie van de sloopopgave om de woningvoorraad geschikt te maken voor de toekomst
• Realisatie van de groene verbindingen met het buitengebied

Bij de realisatie van de Buitenring, de Rode Beek en de ontwikkeling van de Oostflank is de provincie Limburg een belangrijke partner in de financiering. Voor de Rode Beek en de groene verbindingen vormt ook LNV een belangrijke partner bij de financiering. De sloopopgave zal nooit zonder structurele bijdrage van de woningbouwcorporaties en rijksoverheid en wellicht Europa gerealiseerd kunnen worden.

De gemeente is zich er van bewust dat door haar eigen voortvarendheid extra financiele middelen eerder naar "regionale achterstandsituaties" kunnen gaan vloeien. Zij zet zich daarom in om in regionaal verband te komen tot goede evenwichtige structuurafspraken over de verdeling van financiële bijdragen van hogere overheden die op regioniveau worden verstrekt.

Inzet Algemene Middelen Gemeentebegroting

In haar meerjarenbegroting zal de gemeente aangeven welke financiële speelruimte zij kan vrijmaken om gewenste ontwikkelingen binnen de betreffende begrotingsperiode te kunnen realiseren. De bestaande begrotingssystematiek staat de gemeente niet toe voor de langere termijn reeds reserveringen en investeringen te benoemen, zonder dat daar concrete besluiten en dekkingsmiddelen aan ten grondslag liggen.

De gemeente beschouwd de inzet van algemene middelen als sluitstuk van de financiering nadat de financiële randvoorwaarden van een project zijn geoptimaliseerd en alle andere financieringsmiddelen zijn ingezet. De financiële speelruimte van de gemeente Brunssum heeft niet de omvang dat structurele meerjarige verplichtingen met grote financiële risico's binnen de speelruimte van de begroting kunnen worden opgevangen.

Klik hier voor een overzichtskaart van de uitvoeringsprojecten