4.2   Ambitie op het gebied van welzijn en voorzieningen
 

Naast onze basisverantwoordelijkheid willen we ons als gemeente op het gebied van voorzieningen extra inzetten voor:

  1. behoud van de commerciële voorzieningen in ieder geval in de centrale dorpen;
  2. behoud van goede en voor een ieder goed bereikbare sociaal-maatschappelijke voorzieningen en het stimuleren, ondersteunen en versterken van die zorg-, onderwijs-, sportvoorzieningen en het verenigingsleven.

Omdat een toereikend aanbod aan voorzieningen niet in alle kernen meer te behouden is, zet de gemeente Westerveld in op het realiseren van min of meer een 'hiërarchie' tussen de kernen, om de voorzieningen wél bereikbaar en toegankelijk te houden. Als de 'voorzieningen niet meer naar de mensen gebracht kunnen worden', wordt er ingezet op de vraag 'hoe de mensen naar de voorzieningen kunnen worden gebracht'.
   

Commerciële voorzieningen
De voorzieningedorpen zijn Dwingeloo, Diever, Havelte en Vledder met een aanbod van de meest kostbare gemeenschapsvoorzieningen. Daarnaast worden ook de meeste commerciële voorzieningen hier geclusterd. In een aantal autonome kernen wordt de nadruk gelegd op het behouden van dagelijkse voorzieningen (de dynamische dorpen). De overige kernen zijn vooral woondorpen, waar het accent op de ontmoetingsfunctie voor bewoners ligt.

We bieden in het algemeen planologisch ruimte aan de vestigingsmogelijkheden voor commerciële voorzieningen bij voorkeur in en nabij het centrum van een dorp of de linten.

Sociaal-maatschappelijke voorzieningen
Waar (fysieke) voorzieningen de basisbehoefte van een dorp overstijgen gaan we
inzetten op behoud door clustering binnen logisch geordende verzorgingsgebieden
rondom Vledder, Havelte en Diever-Dwingeloo (hier is sprake van twee elkaar versterkende voorzieningendorpen, met Dieverbrug daar tussenin). Uitgangspunten hierbij zijn dat kwaliteit gaat vóór afstand (zie paragraaf over mobiliteit en bereikbaarheid) en dat indien er alternatieve voorzieningen aanwezig zijn, alleen wordt geïnvesteerd in multifunctioneel bruikbare ruimten. Ook uit landelijke onderzoeken blijkt dat er geen directe relatie is tussen tevredenheid van inwoners over hun leefomgeving en de aanwezigheid van (veel) fysieke voorzieningen.

Waar geen goede of veilige verbinding is, kan een lange afstand een beperking zijn om een bepaalde voorziening te bezoeken. Dit vinden wij als gemeentebestuur een niet gewenste beperking van mogelijke schaalvergroting en clustering van voorzieningen. We zijn voornemens om de bereikbaarheid van een voorziening binnen een gebied goed in beeld brengen. Daar waar een leemte dreigt te ontstaan in de bereikbaarheid of een veilige route naar de voorziening, willen wij gezamenlijk met inwoners, vervoerders en maatschappelijke organisaties bekijken welke oplossing mogelijk is. Wij denken hierbij nadrukkelijk niet alleen aan openbaar vervoer, maar ook aan particulier initiatief en dorpskrachtinitiatieven. Ook hier zien we een gedeelde verantwoordelijkheid voor inwoners en overheid gezamenlijk.

Multifunctionele gebouwen en clustering waar mogelijk
Bij de vestiging van nieuwe voorzieningen sturen we als gemeente op multifunctionele gebouwen, zowel vanwege kostenbeheersing, maar ook om de sociale interactie en de leefbaarheid te bevorderen in de woonkernen. Bij voorzieningen die niet in één multifunctioneel gebouw zijn te verenigen, streven we clustering na. Bij het realiseren van multifunctionaliteit en/of clustering spelen de volgende criteria een belangrijke rol:

  • economische aspecten, zoals meervoudig gebruik van accommodaties, ondersteunende voorzieningen en buitenruimtes (zoals parkeren);
  • een goede bereikbaarheid van de voorzieningen voor alle gebruikers;
  • duurzaamheid en effectief ruimtegebruik in het kader van het behouden van het kleinschalig en open karakter van de gemeente;
  • versterking van het toeristisch recreatief profiel van de gemeente door de ontwikkeling van cultuur, horeca en leisure te bevorderen. De gemeente ondersteunt dit via inrichting en beheer van de openbare ruimte.

Karakteristiek voor de plattelandsgemeenschap van Westerveld is ook de grote mate van sociale cohesie. De gemeente wil hier optimaal gebruik van maken én wil dit faciliteren.

Inzet bovenop de basisverantwoordelijkheid per type voorziening
Naast het basisbeleid zoals opgenomen in voorgaand onderdeel van deze structuurvisie, willen we ons als gemeente Westerveld extra inzetten voor de volgende onderdelen:

Onderwijs- en onderwijsgerelateerde voorzieningen:

  • het behouden van (jonge) gezinnen en starters is een belangrijk speerpunt. Daarbij willen we een kindvriendelijke gemeente zijn, waar kinderen zich veilig en optimaal kunnen ontwikkelen en waar ouders mogelijkheden hebben om hun werk en zorgtaken te combineren. Goed onderwijs is een factor voor gezinnen om hier te blijven wonen of zich hier te vestigen. De kwaliteit is daarbij belangrijker dan de afstand. We streven dan ook naar het realiseren van een Brede School in Dwingeloo. De planvorming hiervoor is reeds in vergevorderd stadium;
  • voor de overige basisscholen geldt, dat in onze gemeente wat betreft aantal een overaanbod is, gezien het aantal kinderen. Dit komt door onze ontstaansgeschiedenis vanuit vier voormalige gemeenten. Deze situatie kan voortbestaan, zolang de financiële middelen om dit te bekostigen beschikbaar zijn. Maar in de huidige recessie is dat moeilijk;
  • naast het basisonderwijs willen wij het voortgezet onderwijs voor onze gemeente zolang mogelijk behouden en wij zijn bereid hier jaarlijks extra kosten voor onderhoud te financieren;
  • wat betreft het peuterspeelzaalwerk streven naar een integratie met de kinderopvang. Kinderopvang is een commerciële functie en een wettelijke verantwoordelijkheid voor de markt. We sturen en faciliteren in de locatiekeuze.

Maatschappelijke en culturele voorzieningen:

  • wat betreft dorpshuizen geldt zoals bij de basisscholen, dat er sprake is van een theoretische overcapaciteit, zo blijkt uit het onderzoek in het kader van de Sociale Structuurvisie. Wanneer er financiele middelen beschikbaar zijn, kan deze situatie bestaan, anders is heroriëntatie aan de orde. In de huidige tijd van recessie is dat het geval. Hierbij is inzet van 'dorpskracht' van het grootste belang. We zijn van mening dat in de grote kernen Vledder, Diever, Havelte en Dwingelo zelfstandig een dorpshuisfunctie in stand gehouden moet kunnen worden. Er is voldoende draagkracht en er zijn ook andere functies die (tegen betaling) ervan gebruik zullen maken. De andere dorpshuizen willen we in de vorm van een gedeelde verantwoordelijkheid ondersteunen; 
  • wat betreft de bibliotheekvoorziening heeft de gemeente het standpunt ingenomen dat de functie centraal staat en niet het gebouw. Voor de bestendiging van deze functie wordt een doelgroepenbenadering gevolgd, met name richting ouderen en (schoolgaande) jeugd. In de vier voorzieningendorpen is sprake van een ’bieb op school’, een concept dat ook aan andere scholen wordt aangeboden. Daarnaast is toekomstig sprake van dienstverleningspunten, met name gekoppeld aan zorg- en ouderenvoorzieningen.

Sportvoorzieningen:

  • sport heeft bij uitstek een sociale functie en is ook goed voor de gezondheid. Dit betekent voor ons dat sport laagdrempelig moet zijn, en waar mogelijk binnen de eigen kern en cluster aangeboden moet worden. Ook omdat de gemeente bij sport de prioriteit heeft gelegd bij jongeren door het stimuleren van sport en het aanbieden van voor- en naschoolse sportactiviteiten voor jongeren. Wanneer verenigingen een kritische grens naderen van het hebben van onvoldoende leden/vrijwilligers/teams om een financieel gezonde exploitatie te voeren, is het samengaan/fuseren met een andere vereniging een optie;
  • de realisatie van accommodaties is met name gericht op breedtesporten. Daaronder wordt verstaan sportactiviteiten die op lokaal niveau plaatsvinden en niet op beroepsniveau of topsportniveau worden beoefend en een ruime deelname kennen vanuit de bevolking van de gemeente Westerveld;
  • wat betreft de buitensport stimuleren we het meer samenwerken tussen clubs en verenigingen. Daarnaast hebben we in de Sociale Structuurvisie opgenomen dat we samen met de betrokken verenigingen het meer kostendekkend maken van de instandhouding van de buitensportaccommodaties tegen het licht gaan houden;
  • voor binnensportaccommodaties hebben we ook in de Sociale Structuurvisie de uitspraak opgenomen om ook hier te zoeken naar haalbare en inpasbare aanvullende kostendragers. Daarnaast onderzoeken we de verzelfstandiging van de sporthal in Dwingelo;
  • wat betreft de drie zwembaden in onze gemeente geldt dat deze reeds zijn verzelfstandigd. 

Zorg- en welzijnsvoorzieningen:

  • planologisch bieden we ruimte voor de vestigingsmogelijkheden van kleinschalige zorgvoorzieningen die bestemd zijn voor de eigen, Westerveldse inwoners en mensen met een sociale binding met onze gemeente. Graag verwijzen we ook naar ons Toetsingskader Zorg;
  • daarnaast willen we fysieke ruimte bieden voor eerste lijnszorgvoorzieningen in multifunctionele accommodaties;
  • ook voor welzijns- en ouderenwerk geldt dat we dit zoveel mogelijk willen accommoderen in bestaande voorzieningen als dorpshuizen, bibliotheek en scholen;
  • de organisatie en uitvoering van sociaal-culturele en vrijetijdsactiviteiten zien we als dorpskracht en de invulling daarvan is aan de bewoners zelf. 

Financiële aspecten
Om deze visie en daarin gestelde doelen te kunnen verwezenlijken, ervaren we dat we
ons bevinden in een lastige uitgangspositie om op korte termijn de noodzakelijke (financiële) veranderingen te kunnen bereiken. Het huidige voorzieningenniveau is voor groot deel gebaseerd op de erfenis uit de gemeentelijke herindeling in 1998 en gebaseerd op de toen aanwezige voorzieningen in de vier voormalige gemeenten Diever, Dwingeloo, Havelte en Vledder. Rijksbezuinigingen en daardoor lagere gemeentelijke inkomsten maken het noodzakelijk, om uitgaven terug te brengen en toe te werken naar kostendekkende tarieven. In de jaren na de herindeling heeft de gemeente eerder financiële ombuigingen doorgevoerd, echter op basis van de 'kaasschaafmethode', waardoor niet eerder een wezenlijke financiële en inhoudelijke keuze is gemaakt gericht op een passend, gewenst en haalbaar voorzieningenniveau voor onze gemeente.

Kortom:

  • wij denken vanuit kwaliteit voor kwantiteit en vanuit bereikbaarheid;
  • wij gaan over dorps- en gemeentegrenzen heen kijken en kiezen voor benadering vanuit logisch opgebouwde verzorgingsgebieden; 
  • wij gaan uit van de dynamiek en mobiliteit van de inwoners (op zoek
    naar kwaliteit en behoefte);
  • wij gaan uit van het delen van voorzieningen door inwoners,
    maatschappelijke organisaties en andere partijen;
  • wij gaan uit van het steeds slimmer combineren van voorzieningen;
  • wij gaan uit van dorpskracht;
  • wij gaan uit van een blijvend en structureel overleg met de dorpen en
    dorpsgemeenschappen bij de verdere uitvoering van de visie;
  • hiermee denken we dat onze visie toekomstbestendig is.

Voor de hoofdlijnen en de andere elementen van het beleid op het gebied van maatschappelijke voorzieningen verwijzen we graag naar de onderdelen: