Gebiedsgerichte vertaling aspecten gezonde leefomgeving

Omgevingskwaliteit, met daarbij het aspect gezondheid, is in de omgevingsvisie een belangrijk onderwerp. De GGD heeft met de Gelderse Gezondheidswijzer een instrument ontwikkeld om met algemeen toegankelijke gegevens een beeld te schetsen van de status van verschillende gezondheid beïnvloedende factoren. Hiermee kan per gebied/woonwijk worden bepaald welke gezondheid beïnvloedende aspecten aandacht nodig hebben. Dit instrument van de GGD is als basis gebruikt om als NEO-gemeenten samen, een kwaliteitswijzer voor de drie gemeentes (Nunspeet, Elburg en Oldebroek (NEO) te ontwikkelen. Hierbij zijn de streefkwaliteiten in de verschillende gebiedstypen gevisualiseerd in een roos en toegelicht. Hierna spreken we over de “kwaliteitswijzer”.

Voor een aantal aspecten hebben we als NEO-gemeenten afgeweken van de Gelderse gezondheidswijzer, omdat deze een vertekend dan wel minder volledig beeld geven. Daarbij merken we ook graag op, dat de Gelderse Gezondheidswijzer uitgaat van volledig openbaar toegankelijke informatie en daarmee niet altijd volledig of actueel is. Daarnaast is het voorstel van de GGD vooral gericht op stedelijk gebied en woonwijken, maar NEO-gemeenten hebben ook een groot buitengebied waar mensen wonen en leven.

Voor ieder gebiedstype hebben we een streefbeeld opgesteld, welke we nastreven met het oog op een goede, gezonde en veilige leefomgeving. Dit is een samengesteld beeld dat kijkt naar allerlei aspecten die van belang zijn voor een goede, veilige en gezonde leefomgeving, zoals opgenomen in de Kwaliteitswijzer. Bij het bepalen van de scores hebben we gekeken naar de wettelijke kaders, landelijke gemiddelden, streefwaarden, de huidige situatie in de NEO-gemeenten en natuurlijk de kenmerken van het gebiedstype. Het gebiedsstreefbeeld is samengevat in een grafiek, de roos. Het streven per aspect is met één of soms twee groene vlakken aangegeven. Twee groene vlakken betekent dat in sommige gebieden binnen dat gebiedstype er hoger gescoord wordt dan het gemiddelde streefbeeld voor dat gebiedstype. Die hogere aanwezige waarde moet natuurlijk wel minimaal behouden worden. De oranje vlakken bij sommige aspecten en gebiedstypen, geven aan wat de minimale basisscore is voor dat aspect bij een gebiedstype. Hierbij is nog net sprake van een gezonde en veilige leefomgeving in dat gebiedstype. Gemotiveerd kan van de groene streefwaarde afgeweken worden tot het oranje minimum. Dat betekent dan wel dat op andere aspecten binnen dat gebiedstype goed in het groen gescoord moet worden.

figuur: voorbeeld gebiedsstreefbeeld wonen

De streefbeelden voor de gebiedstypen laten zien dat we gebiedsgericht maatwerk toepassen dat een goede, gezonde en veilige leefomgeving in ieder gebiedstype anders kan zijn. Zo is het bijvoorbeeld acceptabel dat op een bedrijventerrein de leefbaarheid wat lager scoort in het streefbeeld dan in een rustige woonwijk. En dat er in een centrumgebied sprake mag zijn van een iets hogere geluidsbelasting dan in een rustige woonwijk conform de streefbeelden, met als positief kenmerk de grotere levendigheid van zo’n gebied, welke het toch aantrekkelijk maakt om te wonen en te leven voor bepaalde doelgroepen. De Kwaliteitswijzer betreft uitdrukkelijk geen toetsingskader. Het is bedoeld als inspiratie en aanleiding om na te denken en ook om het gesprek met initiatiefnemers aan te gaan over het verbeteren van de kwaliteit, veiligheid en gezondheid van een gebied en een concreet (her)ontwikkelingsplan. Bijvoorbeeld om te bereiken dat het aandeel groen in het plan vergroot wordt, of wellicht om tot maatregelen te komen om de geluidsbelasting te verlagen, anders dan door het toestaan van hogere waarden. De streefbeelden voor de verschillende gebiedstypen laten zien wat de NEO-gemeenten belangrijk vinden bij het werken aan een goed, veilig en gezond woon- en leefklimaat. Ook helpt het ons om wijkgericht en themagericht in vervolgplanvorming na te denken over de aandachtspunten voor optimalisatie van de gezondheidssituatie en de kwaliteit van de fysieke leefomgeving. Natuurlijk is het zo dat we niet in staat zijn, als gemeente, om in alle gebieden ervoor te zorgen dat het streefbeeld bereikt wordt, je hebt immers te maken met een bestaande situatie waarin ook wegen, bedrijventerreinen en hoge bebouwingsdichtheden aanwezig zijn. Maar het stimuleert wel tot nadenken en het stapsgewijs bereiken van verbeteringen.

Van ambitie naar actiepunten

De gebiedsstreefbeelden